Αμερικανικός εμφύλιος ο πόλεμος στον Λίβανο

Ακολουθώντας την κλασική ψυχροπολεμική προσέγγιση, ο πόλεμος στον Λίβανο πράγματι μπορεί να θεωρηθεί, όπως κατά κόρον έχει αναλυθεί, ένας πόλεμος δι' αντιπροσώπων ανάμεσα στις ΗΠΑ από τη μία πλευρά και στη Συρία και το Ιράν από την άλλη. Το σφάλμα στην προσέγγιση αυτή δεν αφορά το κατά πόσο πρόκειται για πόλεμο δι' αντιπροσώπων, κάτι που όντως ισχύει, αλλά το ποιοι είναι οι αντιπροσωπευόμενοι. Διότι στην πραγματικότητα πρόκειται περί ενός εμφυλίου πολέμου που, όπως όλοι οι εμφύλιοι, είναι σκληρότερος και αιματηρότερος.Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι το κατά πόσον από τον πόλεμο στον Λίβανο βγήκε κερδισμένο το Ισραήλ ή η Χεζμπολάχ, αλλά αν στον εμφύλιο των ΗΠΑ βγήκαν κερδισμένοι οι νεοσυντηρητικοί ή οι ρεαλιστές. Διότι αυτοί που στην πραγματικότητα πολεμούσαν δι' αντιπροσώπων στη Μέση Ανατολή ήταν η συσπειρωμένη γύρω από την «emminence grise» της Ουάσιγκτον, τον αντιπρόεδρο Ντικ Τσένι, δράκα των νεοσυντηρητικών ιδεολόγων και η εκπροσωπούμενη από την υπουργό Εξωτερικών, Κοντολίζα Ράις, ψυχραιμότερη ομάδα των ρεαλιστών.Μετά την ολέθρια για τη θεωρία τους περί «δημιουργικής καταστροφής» πορεία των πολέμων στο Ιράκ αλλά και στο Αφγανιστάν, οι νεοσυντηρητικοί έχασαν τον απόλυτο έλεγχο της πολιτικής που τους χάρισε η 11η Σεπτεμβρίου και έμειναν να παρακολουθούν αφρίζοντας την επικυρούμενη διά του διορισμού της Κοντολίζας Ράις στο υπουργείο Εξωτερικών ενίσχυση των ρεαλιστών. Οι νεοσυντηρητικοί στις ΗΠΑ βρέθηκαν σε άτακτη υποχώρηση, χάνοντας από τις τάξεις τους ακόμα και σημαντικά στελέχη που αλλαξοπίστησαν, όπως ο Φουκουγιάμα, ο οποίος κατέληξε να παρομοιάζεται ειρωνικά με τον απόστολο Παύλο, πρώην Σαούλ, που συνάντησε την Αποκάλυψη στον δρόμο προς τη Δαμασκό.Οσοι αντιμετώπιζαν συγκαταβατικά και χαιρέκακα την παρέα των Φέιθ, Περλ, Κρίστολ και Κάγκαν ξεχνούσαν ότι δεν είναι μόνοι, όπως και η νεοσυντηρητική ιδεολογική προσέγγιση δεν περιορίζεται στον χώρο της συντηρητικής Δεξιάς, ούτε έχει γεωγραφικά όρια στις ΗΠΑ. Βασίστηκε άλλωστε στην ιδεολογία του παλαιού ισραηλινού κόμματος «Λικούντ» και μάλιστα της πλέον συντηρητικής πτέρυγάς του. Ακόμα και στην αφρίζουσα κατά των ΗΠΑ και του Ισραήλ Ελλάδα, τα νεοσυντηρητικά ιδεολογήματα ξεπηδούν συχνά, ανεξαρτήτως κομματικού πλαισίου, όπως φαίνεται από την υποστήριξη ισραηλινής μεθοδολογίας πειρατικών προσεγγίσεων στην ελληνική εξωτερική πολιτική, που βρίσκουν ευκαιρία να αρθρωθούν σε περιόδους έντασης, όπως το τελευταίο ελληνο-τουρκικό επεισόδιο στην Κάρπαθο.Για τους Αμερικανούς και τους Ισραηλινούς νεοσυντηρητικούς, η ανάγκη αναγέννησης από τις στάχτες τους έγινε πολύ επιτακτικότερη από τη φρίκη που τους προκαλεί η σταδιακή επιτυχία της Κοντολίζας Ράις και των ρεαλιστών στο να ανοίξουν για πρώτη φορά ένα παράθυρο απευθείας επικοινωνίας ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και την Τεχεράνη, με Δούρειο Ιππο την ανάγκη κάποιας συνεννόησης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκάλεσε η πλέον παταγώδης αποτυχία της νεοσυντηρητικής πολιτικής: η εισβολή στο Ιράκ.Ακόμα χειρότερα, όπως γράφει ο Ρίτσαρντ Περλ, «στις 31 Μαΐου, η κυβέρνηση προσφέρθηκε να συμμετάσχει σε συνομιλίες με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα. Πώς γίνεται ο Μπους, ο οποίος ορκίστηκε πως στη δική του βάρδια "τα χειρότερα όπλα δεν πρόκειται να πέσουν στα χειρότερα χέρια", επέλεξε μια τέτοια άδοξη υποχώρηση;».Παρόμοια φρίκη πρέπει να είχαν αισθανθεί οι πρόδρομοί τους όταν ο γνωστότερος εκπρόσωπος της ρεαλιστικής σχολής στις ΗΠΑ, ο Χένρι Κίσινγκερ, είχε καταφέρει να οδηγήσει τον τότε πρόεδρο, Ρίτσαρντ Νίξον, στο άνοιγμα των σχέσεων με την Κίνα.Για την εξουδετέρωση του κινδύνου, αυτή τη φορά δεν κρίθηκε πρόσφορη η αναζήτηση «σκελετών στο ντουλάπι» τύπου Ουότεργκεϊτ. Αποτελεσματικότερη κρίθηκε η κινητοποίηση της νεοσυντηρητικής διεθνούς και ειδικά του ισραηλινού πυρήνα της, που συμμεριζόταν απολύτως την αποστροφή απέναντι στην προσέγγιση του αρχετυπικού εχθρού (Ιράν), ενώ επιπλέον αντιμετώπιζε και αυτός τη δική του «φρίκη»: την απόφαση της νέας κυβέρνησης Ολμερτ να προχωρήσει σε κάποιου είδους αποχώρηση από τη Δυτική Οχθη, όπως είχε γίνει πέρυσι στη Λωρίδα της Γάζας, ξεφουσκώνοντας έτσι τα οράματα ενός μείζονος Ισραήλ.Ο υπουργός Αμυνας του Ισραήλ, Αμίρ Περέτζ, εκφράζει πραγματική πικρία, όταν ισχυρίζεται ότι παραπλανήθηκε από τους στρατιωτικούς, έστω και αν εκείνος επέλεξε να αγνοήσει τη φωνή των ρεαλιστών στο επιτελείο του. Εκμεταλλευόμενοι την απειρία της ισραηλινής κυβέρνησης, την αφέλεια του Ολμερτ και του Περέτζ περί τα στρατιωτικά και την ανάγκη ενός πρωθυπουργού και ενός υπουργού Αμυνας που, για πρώτη φορά στο Ισραήλ, δεν έχουν στρατιωτικό υπόβαθρο να αποδείξουν ότι έχουν το σθένος να υπερασπιστούν τη χώρα, κατάφεραν να τους παρασύρουν σε μια γνήσιας νεοσυντηρητικής σύλληψης περιπέτεια «δημιουργικής καταστροφής» που, αν πετύχαινε, θα αποκαθιστούσε τη θέση των νεοσυντηρητικών ως απόλυτων διαμορφωτών της αμερικανικής πολιτικής, θα κλιμακωνόταν σε ευθεία σύγκρουση με τη Συρία και το Ιράν ή, τουλάχιστον, θα καθιστούσε αδιανόητη κάθε προσέγγιση Ουάσιγκτον - Τεχεράνης. Θα έβαζε επίσης τέλος στις «αηδίες» περί αποχώρησης του Ισραήλ από τη Δυτική Οχθη.Οπως όλες οι μέχρι τώρα ιδεολογικά φορτισμένες συλλήψεις των νεοσυντηρητικών, το σχέδιο σκόνταψε στην επαφή του με την πραγματικότητα. Πρώτο συστατικό της πραγματικότητας αυτής, το απρόσμενο σθένος της Χεζμπολάχ απέναντι στην τροφοδοτούμενη με συνεχή εφοδιασμό οπλικών συστημάτων από τις ΗΠΑ ισραηλινή επίθεση. Δεύτερο, η εξίσου απρόσμενη επιτυχία των χειρισμών της Κοντολίζας Ράις και των ρεαλιστών, παρά τις αμέτρητες τρικλοποδιές και προβοκάτσιες.Ακόμα και ο φαινομενικά εντελώς αψυχολόγητος ισραηλινός βομβαρδισμός της Κανά με τα δεκάδες θύματα μεταξύ των αμάχων δεν είχε μόνιμο αποτέλεσμα. Αν και έγινε την κρισιμότερη στιγμή, όταν η Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών ξεκινούσε τη δεύτερη και αποφασιστική περιοδεία της στη Μέση Ανατολή, αν και την ανάγκασε να τη διακόψει, καθώς ήταν αδύνατον να επισκεφθεί τη Βηρυτό και οποιαδήποτε αραβική πρωτεύουσα μέσα στο κλίμα που είχε διαμορφωθεί, δεν μπόρεσε να αποτρέψει το τελικό αποτέλεσμα, την αποκλιμάκωση μέσω ΟΗΕ, αν και την καθυστέρησε σημαντικά.Δικαιολογημένη είναι λοιπόν η οργή των νεοσυντηρητικών στις ΗΠΑ. Ο κατ' εξοχήν εκφραστής τους, Τσαρλς Κραουτχάμερ, μιλά για τη «χαμένη στιγμή του Ισραήλ» και καταγγέλλει ότι «οι Ισραηλινοί ηγέτες (που αποδέχθηκαν τον συμβιβασμό του ΟΗΕ) φαίνεται να μην κατανοούν πόσο καταστροφική μπορεί να αποβεί μια αποτυχημένη επιχείρηση στον Λίβανο για τη σχέση της χώρας με τις ΗΠΑ» και τονίζει ότι καταστρέφεται η εμπιστοσύνη της Ουάσιγκτον (δηλαδή των νεοσυντηρητικών) προς το Ισραήλ.Χάνοντας άλλη μία μάχη, οι νεοσυντηρητικοί είναι φυσικό να γκρινιάζουν. Ομως η μάχη δεν είναι ο πόλεμος και έχουν επιδείξει κατ' επανάληψη την ικανότητα να αναγεννώνται σχεδόν από τη στάχτη τους. Και τη στιγμή που η βία, η καταστροφή και η προβοκάτσια είναι βασικά στοιχεία της ιδεολογίας τους, μια κατάπαυση του πυρός στον Λίβανο δεν σημαίνει και πολλά. Διότι ο εμφύλιος στην Ουάσιγκτον δεν σταματά με αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας.

21/08/2006