Ελλείψει ευφυΐας

Απολογητές της κυβέρνησης Μπους προσπαθούν σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά την εισβολή, να αποδώσουν την περιπέτεια στο Ιράκ σε «έλλειψη πληροφοριών». Ο αγγλικός όρος που χρησιμοποιούν για τις πληροφορίες τέτοιου είδους είναι «intelligence», η ίδια λέξη που μεταφράζεται σε «ευφυΐα».

Είναι απίθανο να αισθάνονται την ειρωνεία της διπλής αυτής έννοιας. Σίγουρα δεν θέλουν να πουν ότι η περιπέτεια του Ιράκ οφείλεται στο ότι ο αντιπρόεδρος, Ντικ Τσένι, υπέταξε την ευφυΐα του στα τραύματα της πρώιμης πολιτικής του εμπειρίας, τα οποία διαμόρφωσαν το ύστερο πάθος του για «ισχυρή προεδρία». Προφανώς δεν εννοούν ότι το πάντρεμα του πάθους αυτού με μια ομάδα που δέσμευσε τη δική της ευφυΐα στο νεο-συντηρητικό ιδεολόγημα συναντήθηκε με έναν πρόεδρο - καρικατούρα που, πολύ πριν εκλεγεί, τροφοδοτούσε γελοιογραφίες, λογοπαίγνια και ανέκδοτα με τα χαρακτηριστικά της ευφυΐας του. Και είναι βέβαιο πως δεν κακίζουν τον αμερικανικό Τύπο, αλλά και το μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης που επί χρόνια εξαφάνισαν τη δική τους ευφυΐα κάτω από έναν υστερικό πατριωτισμό, καταπίνοντας και υποστηρίζοντας άκριτα την αυτοκτονική πολιτική όλων των προηγούμενων.Το ότι σήμερα η πολιτική αυτή αλλάζει εμφανώς δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ απέκτησαν ξαφνικά περισσότερη «intelligence», με όποια έννοια και αν χρησιμοποιηθεί η λέξη. Σημαίνει ότι το ράπισμα που έδωσε στην Ουάσιγκτον η εμπειρία τεσσάρων ετών στο Ιράκ ήταν τόσο ισχυρό, ώστε να κλονίσει ακόμη και την παροιμιώδη ξεροκεφαλιά του Τζορτζ Μπους και να ανοίξει μια χαραμάδα ώστε να περάσει μια «ομάδα αντιμετώπισης καταστροφών». Διότι η περιπέτεια του Ιράκ (και δευτερευόντως του Αφγανιστάν) αποδείχθηκε καταστροφική, όχι μόνο για τα ιδεολογήματα των νεο-συντηρητικών, αλλά και για τις ΗΠΑ, με πολλούς τρόπους. Το δόγμα του «προληπτικού πολέμου», που προώθησε η Ουάσιγκτον, κατέρρευσε το ίδιο τραβώντας μαζί του την προσπάθεια εδραίωσης της παγκόσμιας αμερικανικής ηγεμονίας. Οπως επισήμανε προχθές ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, ο μονοπολικός κόσμος δεν υλοποιήθηκε, ενώ η «υπερτροφική» παγκόσμια επιρροή των ΗΠΑ μειώνεται.Η άμεση επίδραση του Ιράκ είναι προφανής: Εδειξε τα όρια της αμερικανικής ισχύος. Δυσχέρανε τη μελλοντική δημιουργία συμμαχιών, καθώς η Ουάσιγκτον εκμεταλλεύθηκε ασύστολα και χρησιμοποίησε σαν ανδρείκελα ή σκυλάκια «κανίς» ακόμη και τους πλέον ένθερμους αρωγούς της. Κυρίως όμως εξάτμισε σε ελάχιστο χρονικό διάστημα το όποιο ηθικό κεφάλαιο και αξιοπιστία είχαν καταφέρει να συσσωρεύσουν οι ΗΠΑ.Η έμμεση επίδραση ξεκινά από την «παράπλευρη απώλεια» για την κυβέρνηση Μπους, τη θεαματική ενίσχυση του Ιράν, που είναι ο μόνος καθαρά κερδισμένος από την αμερικανική περιπέτεια. Φτάνει στην επάνοδο της Ρωσίας στη διεθνή πολιτική σκηνή. Συνεχίζεται με τη μετασοβιετική Ρωσία, η οποία κατάφερε να χειραφετηθεί με όχημα τις αυξημένες διεθνείς τιμές πετρελαίου, που σε μεγάλο βαθμό προκάλεσαν οι αμερικανικές περιπέτειες και στη συνέχεια έσπευσε να καλύψει τα κενά που άφηνε η αμερικανική αναγκαστική προσήλωση στο Ιράκ.Οι σημαντικότερες μακροπρόθεσμα επιπτώσεις είναι ίσως αυτές που προκάλεσε στη συλλογική ψυχή των ίδιων των ΗΠΑ. Αν ο πρώτος Πόλεμος του Κόλπου του πατρός Μπους, το 1991, σταματώντας στο όριο πριν η θεαματική στρατιωτική επιτυχία εξελιχθεί σε αποτυχία, ήταν αυτός που έκανε τις ΗΠΑ να ξεπεράσουν οριστικά το σύνδρομο του Βιετνάμ, ο δεύτερος Πόλεμος του Κόλπου, του υιού Μπους, τρύπησε τη φούσκα της υπεραισιοδοξίας και της παντοδυναμίας και τείνει να επαναφέρει την εσωστρέφεια στην αμερικανική κοινωνία. Μια κοινωνία που εξακολουθεί να διαβρώνεται ύπουλα και σταθερά από το σαράκι ενός νεο-μακαρθισμού.

20/03/2007