Εντονη αμφισβήτηση για τον πόλεμο

ΚΑΘΕ δυστύχημα προϋποθέτει τη σύμπτωση μιας σειράς γεγονότων. Η έλλειψη ενός και μόνο απ' αυτά μειώνει τη σοβαρότητά του ή και το αποτρέπει. Αυτό ισχύει ιδιαιτέρως για τον «παράγοντα ενεργοποίησης», τον καταλύτη που είναι απαραίτητος για την πυροδότηση του συνδυασμού στοιχείων ώστε να προκύψει το δυστύχημα.

ΓΙΑ το δυστύχημα στο οποίο κατέληξαν οι ΗΠΑ υπό την προεδρία του Τζορτζ Μπους, ο παράγοντας ενεργοποίησης είναι προφανής: η επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου. Ομως, για να μπορέσουν οι διάφορες ομάδες ζηλωτών να φέρουν τις ΗΠΑ στη σημερινή τους κατάσταση, τόσο διεθνώς όσο και στο εσωτερικό, για να προωθήσουν ένα έρπον πραξικόπημα, χρειάστηκε να συμπέσουν ή να συσσωρευτούν πολλές προϋποθέσεις.Κατ' αρχήν έπρεπε να υπάρχουν αυτοί καθεαυτοί οι ζηλωτές, τόσο οι νεο-συντηρητικοί ιδεολόγοι όσο και οι θρησκόληπτοι, οι ιδεοληψίες και οι θρησκοληψίες που, αν και δεν αποτελούν αποκλειστικότητα των ΗΠΑ, παρουσιάζουν εκεί παραδοσιακά ιδιαίτερη διεισδυτικότητα στη κοινωνία. Επρεπε να έχει προηγηθεί η κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού, που επέτρεψε σε άλλα θέματα να αναδειχθούν στην αμερικανική κεντρική πολιτική σκηνή. Χρειαζόταν μια οκταετία προεδρίας του Μπιλ Κλίντον, ώστε να ξεπεραστεί σε μεγάλο βαθμό το σύνδρομο του Βιετνάμ και οι απομονωτικές συνέπειές του. Χρειαζόταν ακόμα και το σκάνδαλο Λεβίνσκι, για να προσθέσει πινελιές ηθικολογίας στις εκλογές. Και οι εκλογές χρειαζόταν να φέρουν στην εξουσία μια προσωπικότητα με ψυχολογία που θα την οδηγούσε σε ταύτιση με τους ζηλωτές.Ενα δυστύχημα είναι στιγμιαίο, αλλά οι επιπτώσεις του μπορεί να έχουν διάρκεια. Τρεις μέρες πριν από τις εκλογές στις ΗΠΑ, κατά τις οποίες θα ανανεωθεί ολόκληρη η Βουλή των Αντιπροσώπων, το ένα τρίτο των εδρών της Γερουσίας και οι κυβερνήτες στην πλειονότητα των Πολιτειών, οι σφυγμομετρήσεις, παρουσιάζοντας ως πιθανότερη τη νίκη των Δημοκρατικών, δείχνουν ότι οι επιπτώσεις αρχίζουν να αμβλύνονται.Προφανής καταλύτης αυτής της εξέλιξης, η υπόθεση του Ιράκ, οδήγησε σε συνειδητοποίηση της σύγκρουσης ιδεοληψιών και πραγματικότητας, καταφέρνοντας να διαπεράσει παρωπίδες φόβου, μεταφυσικής πίστης στο πρόσωπο του προέδρου και σταθερά καλλιεργημένων ψευδαισθήσεων. Ομως, αν το Ιράκ αφύπνισε τμήματα της αμερικανικής κοινωνίας, αν και σε αυτό καθώς και στην ευρύτερη εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ στρέφεται το διεθνές ενδιαφέρον, δεν είναι το αποκλειστικό στοιχείο που ενδέχεται να οδηγήσει σε ήττα των Ρεπουμπλικανών στις μεθαυριανές εκλογές. Πολλοί θεωρούν, μάλιστα, ότι δεν θα είναι ούτε καν το κυρίαρχο.Οι εκλογές, που γίνονται στο μέσο της προεδρικής θητείας, παρουσιάζουν σημαντικές ομοιότητες με τις ελληνικές δημοτικές και νομαρχιακές εκλογές, στο βαθμό που η ψήφος των πολιτών δεν ακολουθεί απαραίτητα κομματικές γραμμές αλλά αφορά συγκεκριμένες προσωπικότητες. Η κομματική ψήφος αλλά και η ψήφος διαμαρτυρίας απέναντι στην πολιτική της κεντρικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης έχει βεβαίως τη θέση της, όμως και αυτή επηρεάζεται από τις εξελίξεις.Αν οι εκλογές της 7ης Νοεμβρίου καταλήξουν σε δυστύχημα για τους Ρεπουμπλικανούς, σίγουρα ο «παράγοντας ενεργοποίησης» θα είναι το Ιράκ. Το ότι ο Τζορτζ Μπους επιμένει δημοσίως στην ορθότητα της πολιτικής του είναι λογικό, καθώς πρέπει να απαντήσει σε κάποιο βαθμό στις κατηγορίες. Αυτό που εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται λογικό είναι το ότι δεν σύρεται απλώς στην ανάδειξη του θέματος -που εξελίσσεται στη νέμεση της προεδρίας του- ως κορυφαίου στην προεκλογική περίοδο, αλλά δείχνει να το επιδιώκει. Ομως, από εκλογικής απόψεως, για τους Ρεπουμπλικανούς άλλο είναι το κρίσιμο θέμα το οποίο προσπαθούν να κρατήσουν όσο το δυνατόν μακρύτερα από τις προεκλογικές συζητήσεις: Η υπόθεση των σεξουαλικών σκανδάλων του Ρεπουμπλικανού βουλευτή από τη Φλώριδα, Μαρκ Φόλι, και η συγκάλυψή τους από τη ρεπουμπλικανική ηγεσία του Κογκρέσου.Ο λόγος είναι απλός: η εκλογική βάση των Ρεπουμπλικανών γενικά και του Τζορτζ Μπους ειδικότερα, η θρησκευτική Δεξιά, είναι εξαιρετικά συντηρητική κοινωνικά, θρησκόληπτη και απόλυτη στις δικές της αξίες.Στις προεδρικές εκλογές του 2004, τον Τζορτζ Μπους ψήφισαν το 78% των λευκών Ευαγγελικών, που αποτελούν το 23% των ψηφοφόρων. Τον ψήφισαν το 52% των Καθολικών, έστω και αν ο αντίπαλός του, Τζον Κέρι, ήταν Καθολικός, κάτι που δεν άφησε ανεκμετάλλευτο κατά την προεκλογική του εκστρατεία. Παρουσιάστηκε τότε το φαινόμενο διάσπασης της ψήφου των Καθολικών, πολλοί από τους οποίους δεν ψήφισαν τον ομόδοξό τους αλλά τον Μεθοδιστή Μπους για έναν και μοναδικό λόγο: ο Κέρι ήταν Δημοκρατικός και το Δημοκρατικό κόμμα είναι υπέρ της ελευθερίας της επιλογής στον τομέα της άμβλωσης. Οι Καθολικοί είναι ανυποχώρητα εναντίον των αμβλώσεων και για πολλούς ήταν θέμα αρχής να μην ψηφίσουν τον οποιονδήποτε Δημοκρατικό υποψήφιο.Οσο στην προεκλογική περίοδο κυριαρχεί το θέμα του Ιράκ, είναι βέβαιο ότι κάποιοι από τους εν δυνάμει ψηφοφόρους των Ρεπουμπλικανών, αν δεν καγχάσουν, θα αρχίσουν να αμφισβητούν τις συνεχιζόμενες διαβεβαιώσεις, προερχόμενες ακόμα και από στρατηγούς, ότι τόσο ο πρόεδρος Μπους όσο και ο υπουργός Αμυνας, Ντόναλντ Ράμσφελντ, ως Ιωάννες της Λωρραίνης, καθοδηγούνται από τον Θεό στις επιλογές τους σχετικά με τον πόλεμο στο Ιράκ και τον ευρύτερο πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Ομως, ακόμα κι αυτοί, θα δυσκολευτούν να ψηφίσουν Δημοκρατικούς, έστω κι αν το Δημοκρατικό Κόμμα κάνει ό,τι μπορεί για να μην προβάλει τις πάγιες θέσεις του σε «ηθικά» θέματα όπως οι αμβλώσεις και οι έρευνες σε αρχέγονα κύτταρα.Αν όμως κυριαρχούσε το «ηθικό» θέμα του Φόλι, οι Ρεπουμπλικανοί ψηφοφόροι που θα αισθάνονταν αναγκασμένοι να τιμωρήσουν το κόμμα τους ψηφίζοντας Δημοκρατικούς ή απλώς απέχοντας θα ήταν πολύ περισσότεροι. Παρά την καταστροφική πορεία του πολέμου στο Ιράκ, οι Ρεπουμπλικανοί διατηρούν κάποιες, έστω και μικρές, ελπίδες διάσωσης της κυριαρχίας τους στο Κογκρέσο μετά τις εκλογές. Αν αυτό συμβεί, θα σημαίνει ότι η πολιτική κατάσταση στις ΗΠΑ έχει απολιθωθεί κατά μήκος των άκαμπτων θρησκευτικών και ιδεολογικών γραμμών που εκφράστηκαν στις εκλογές του 2000 και 2005, και τροφοδοτήθηκαν από την ανάδραση μιας «δικής τους» εξουσίας.Αν, το πιθανότερο, οι Δημοκρατικοί αποκτήσουν τον έλεγχο του Κογκρέσου, οι πιέσεις στον πρόεδρο Μπους για αλλαγή στιλ στην εξωτερική πολιτική και στο θέμα του Ιράκ θα ενισχυθούν. Σε θέματα ουσίας, όμως, και οι Δημοκρατικοί είναι όμηροι των επιλογών που έχουν ήδη γίνει στο παρελθόν, πολλές από τις οποίες με τη δική τους συναίνεση. Στα δύο χρόνια που μεσολαβούν μέχρι τις προεδρικές εκλογές του 2008, η επαφή της ρητορικής τους με την πραγματικότητα ενδέχεται να λειτουργήσει προς οποιαδήποτε κατεύθυνση.Ακόμα και αν συμβάλουν στη χειραφέτηση της αμερικανικής κοινωνίας από τους νεο-συντηρητικούς ζηλωτές και την αποκατάσταση συνταγματικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων, αν παίξουν τον ρόλο τους στην αποδυνάμωση των Ευαγγελιστών που, ερμηνεύοντας κατά λέξη το Ευαγγέλιο, ταυτίζονται με τα συντηρητικότερα στοιχεία του Ισραήλ και τα στηρίζουν (στη Δεξιά του Κυρίου, τόσο η Δεξιά όσο και ο Κύριος ταυτίζονται), δεν θα μπορέσουν να ξεφύγουν από τη θρησκευτική πόλωση της αμερικανικής κοινωνίας.Οπως σχολιάζει ο ειδικός για τους Ευαγγελικούς στο Κέντρο Ηθικής και Δημόσιας Πολιτικής των ΗΠΑ, Μάικλ Κρομάρτι, μέχρι τις εκλογές του 2008 «οι Δημοκρατικοί θα πρέπει να δηλώνουν ότι συντονίζονται θρησκευτικά με την Αμερική και να πείσουν γι' αυτό. Ολοι οι μελλοντικοί πολιτικοί σύμβουλοι θα πρέπει να κατανοήσουν τις θρησκευτικές ευαισθησίες».Η κατανόηση είναι, κατ' αρχήν, θετική. Η θρησκευτική περιχαράκωση και η ενθάρρυνση ή αποδοχή θρησκευτικών διαχωριστικών γραμμών στην πολιτική σκηνή, όμως, εγκυμονεί κινδύνους. Ιδίως σε μια χώρα και σε μία ήπειρο που δεν έχει αναπτύξει αντισώματα, όπως η Ευρώπη, μη έχοντας εμβολιαστεί ιστορικά με τις ολέθριες επιπτώσεις της επικράτησης θρησκευτικών και ιδεολογικών βεβαιοτήτων.

04/11/07