Δευτέρα 7 Απριλίου 2008

Επανεκκίνηση συστήματος και γυμναστήριο ουτοπίας

Ξυπνάς μπαφιασμένος από τα δύο πακέτα τσιγάρα της προηγούμενης μέρας. Ο χρόνιος τηλεοπτικός καναπεδισμός φέρνει την κοιλιά ανάμεσα σε σένα και τα παπούτσια σου όταν προσπαθείς να τα δέσεις. Η τηλεοπτική ανοησιογενής εγκεφαλική πλαδαρότητα χτίζει ουρανοξύστες πάνω στον χρόνιο εθισμό στο «junk food» ιδεολογικών βαλσάμων, ταχυφαγικών τσιτάτων, καταπραϋντικών απλουστεύσεων, κομματικών φληναφημάτων και εκτονωτικής μαχητικότητας από τις κερκίδες.

Η εαρινή συνειδητοποίηση και ανάγκη ανανέωσης μετακινεί καναπέδες στο καθιστικό, τακτοποιεί τα cd στα ράφια, πυροδοτεί οικογενειακούς καυγάδες για όσα «τακτοποιήθηκαν», ρίχνει προβληματισμένα βλέμματα στο γυμναστήριο της γειτονιάς. Στρέφεται σε λαχανικά και χαμηλά λιπαρά για να ανακτήσει την εξουσία επί των λιποκυττάρων, στο κουμπί του τηλεκοντρόλ και στο μισοξεχασμένο βιβλίο για να ελέγξει ξανά τα φαιά κύτταρα. Ανοίγει τα παράθυρα για να δεχτεί καθαρό -τρόπος του λέγειν- αέρα και η άνοιξη αυτή συνοδεύει την αναζωογόνηση μιας ανάγκης αναζήτησης των ουσιαστικά βασικών.

Από ένα ολόκληρο βιβλίο πολιτικού και διπλωματικού παρασκηνίου και γεωστρατηγικής ανάλυσης το μάτι σταματά σε μια παρεμπίπτουσα επισήμανση, ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα φτάσει μέχρι το 2050 τα 9, ίσως και τα 10, δισεκατομμύρια από τα σημερινά 6,5.

Η εποχική αισιοδοξία δεν επιτρέπει αυτοκτονικούς ιδεασμούς. Η χλωρή πρασινάδα στα «μάτια» της διασωζόμενης κληματαριάς οδηγεί σε αμπελοφιλοσοφίες τύπου «αυτή η γη που την πατούμε...» και τα εαρινά θυρανοίξια ανασύρουν τις λέξεις «παγκόσμιος φεντεραλισμός» από μια προηγούμενη σελίδα. Πυροδοτούν, έτσι, μια καρτεσιανή φαντασίωση αναζήτησης της ουσίας και από εκεί ανοικοδομεί στη λογική «το αγώγι ξυπνά τον αγωγιάτη».

Ισορροπίες δυνάμεων, οικονομικές και κοινωνικές θεωρίες, οι διάφορες έννοιες που μπορούν να δοθούν στην επίκαιρη λέξη «παγκοσμιοποίηση» εξατμίζονται ως εποικοδόμημα από τη στιγμή που αναζητούνται φυσικά μεγέθη. Εννοιες που αντιμετωπίζονται σχεδόν σαν φυσικά μεγέθη, όπως οι τρεις συντελεστές παραγωγής (Γη, Κεφάλαιο, Εργασία) της εφηβικής «Εισαγωγής στα Μακροοικονομικά» συμπυκνώνονται στο πραγματικό φυσικό μέγεθος του πρώτου, από τον οποίο εκδιώκεται κάθε διασταλτική ερμηνεία. Η λογική της παγκοσμιοποίησης του κεφαλαίου ή της εργασίας χάνει έτσι το νόημά της. Και σε ό,τι αφορά τη Γη, με τη φυσική της έννοια, κάτι το εκ φύσεως παγκόσμιο, δεν μπορεί να παγκοσμιοποιηθεί.

Αυτό που μπορεί να παγκοσμιοποιηθεί είναι ο τρόπος διαχείρισης. Η πίεση της κλιματικής αλλαγής έχει ήδη οδηγήσει σε μια ατελώς διεθνή προσπάθεια συνεργασίας, ξεκινώντας από το Κιότο και συνεχίζοντας με τη διάσκεψη της Μπανγκόκ, που άρχισε την περασμένη εβδομάδα. Οι συνδυασμένες και σε μεγάλο βαθμό συνδεόμενες πιέσεις της κλιματικής αλλαγής και της πληθυσμιακής έκρηξης απειλούν, όμως, να οδηγήσουν σε οδυνηρή συνειδητοποίηση της ανεπάρκειας ακόμα και των καλύτερων σημερινών προσπαθειών στη βάση των υπαρχόντων σχημάτων διεθνούς συνεργασίας για την αντιμετώπιση του παγκόσμιου προβλήματος.

Ομως, αυτά τα σχήματα είναι το καλύτερο αποτέλεσμα, στο οποίο μπόρεσε να καταλήξει η παγκόσμια κοινότητα για να απαντήσει στις πιέσεις που γνώρισε στο παρελθόν. Ο ένοπλος μηχανισμός κάθε κράτους προετοιμάζεται κάθε φορά για να πολεμήσει τον επόμενο πόλεμο με βάση τα διδάγματα του προηγούμενου και αλλάζει δραστικά μόνο ύστερα από μια οδυνηρή συντριπτική καταστροφή και όχι όταν σημαντικό τμήμα του βλέπει την καταστροφή να έρχεται. Ο διεθνής μηχανισμός αντιμετώπισης της περιβαλλοντικής επίθεσης δεν έχει ακόμα γνωρίσει ή συνειδητοποιήσει την ολοκληρωτική, συντριπτική, διαπεραστική κάθε στρώματος της παγκόσμιας κοινωνίας ήττα που θα τον οδηγούσε σε πραγματικά ριζική προσαρμογή.

Στο κλίμα της εποχής, βρίσκεται ακόμα στις πρώτες μέρες της Σαρακοστής, μόλις που αρχίζει να συνέρχεται από την κραιπάλη μιας Τσικνοπέμπτης και μιας νηστήσιμα υπερβολικής Καθαράς Δευτέρας. Βλέπει τη Μεγάλη Εβδομάδα να έρχεται αλλά δεν την έχει ακόμα αισθανθεί ως Εβδομάδα των Παθών. Θεωρεί αυτονόητη διαδικασία και όχι θαύμα την Ανάσταση που ακολουθεί. Για να επιδιώξει το δικό της επαναστατικό θαύμα, χρειάζεται να ζήσει τα δικά της πάθη.

Η αισιοδοξία, στην οποία η άνοιξη δίνει σχεδόν μεταφυσικές διαστάσεις, προσφέρει άλλοθι στην, κατ' εξαίρεση, πίστη στις δυνατότητες συλλογικής ανάστασης μετά τον παγκόσμιο υπαρξιακό συγκλονισμό. Γραπώνεται στον «παγκόσμιο φεντεραλισμό» σαν μαυροντυμένη θεοσεβούμενη ηλικιωμένη που ετοιμάζεται να δώσει εξετάσεις για τον Παράδεισο, ακόμα και αν βλέπει με μισό μάτι το παπαδαριό που βιοπορίζεται απ' αυτόν.

Στην ακραία εκτροπή της δεν διακρίνει κήπους της Εδέμ, «τόπους χλοερούς, τόπους αναψύξεως». Διαλέγει μια παγκοσμιοποιημένη συλλογικότητα και για πρώτη φορά καταλαβαίνει τους Καθολικούς Φιλιππινέζους αυτοσταυρωνόμενους και τους μουσουλμάνους σιίτες αυτομαστιγωνόμενους, θλιβόμενη αλλά αποδεχόμενη τη γενεσιουργό αναγκαιότητα του πόνου.

Ομως η άνοιξη κάποτε τελειώνει και η θερμική δυσφορία του καλοκαιριού καταρρίπτει συχνά τις μεταφυσικές εκτροπές, προετοιμάζει τον χειμέριο ορθολογισμό. Αυτόν που διαβάζει στο πακέτο ότι «Το κάπνισμα μπορεί να σκοτώσει». Αλλά, επί του παρόντος, το τσιγάρο που ανάβει είναι ένας εαρινός αυτοκαταστροφικός αναστεναγμός.

Δεν υπάρχουν σχόλια: