Αλλο Σουδάν, άλλο Σερβία...

Η έκπληξη ανωτέρου στελέχους του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου της Χάγης για την Πρώην Γιουγκοσλαβία ήταν ειλικρινής. Λίγα μέτρα έξω από την αίθουσα, όπου διεξαγόταν τότε η δίκη του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ρωτούσε γιατί δεν είχε ξαναδεί εκεί Ελληνες δημοσιογράφους. Οταν άκουσε, μεταξύ άλλων, ότι συντριπτικά μεγάλο τμήμα της ελληνικής κοινής γνώμης θεωρεί τη Δικαιοσύνη που απονέμει το δικαστήριο αυτό ως «δικαιοσύνη των νικητών», έδειξε να αποσυντονίζεται. «Ποιος είναι ο νικητής, υπάρχει νικητής»; Ηταν η πρώτη του αντίδραση, πιστή στην ελαφρώς ρομαντική πεποίθηση ότι ο ΟΗΕ και τα δικαστήριά του εκφράζουν την παγκόσμια συνισταμένη και τη διεθνή νομιμότητα. Η πρόσφατη τελείως διαφορετική αντιμετώπιση δύο διαφορετικών, αλλά συγγενικών, δικαστηρίων του ΟΗΕ ίσως τον διευκόλυνε. Η σύλληψη του Ράντοβαν Κάρατζιτς για την έκδοσή του στο ad hoc δικαστήριο του ΟΗΕ, που δημιουργήθηκε ειδικά για την Πρώην Γιουγκοσλαβία, έγινε δεκτή με σχεδόν καθολικό ενθουσιασμό παγκοσμίως. Ξεκινώντας από τον ίδιο τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, χαιρετίστηκε σχεδόν από τους πάντες. Λίγες μέρες νωρίτερα, η πρόταση για την έκδοση εντάλματος σύλληψης του προέδρου του Σουδάν από το καινούργιο μόνιμο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο του ΟΗΕ, είχε προκαλέσει τις «ξινές» αντιδράσεις των ίδιων, λίγο πολύ, ηγετών που προσπαθούσαν να ισορροπήσουν ανάμεσα στον «σεβασμό απέναντι στη λειτουργία της Δικαιοσύνης» και στα πολιτικά προβλήματα που τους προκαλούσε μια τέτοια κίνηση. Οι ΗΠΑ, μάλιστα, έσπευσαν να υπενθυμίσουν ότι οι ίδιες δεν έχουν συνυπογράψει την ίδρυση του δικαστηρίου αυτού και, άρα, δεν το αναγνωρίζουν (δηλαδή δεν είναι υποχρεωμένες να εφαρμόζουν τις αποφάσεις του, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση τη σύλληψη του Σουδανού προέδρου). Οι δικαστές του ΟΗΕ μπορεί όντως να είναι ανεξάρτητοι πολιτικών σκοπιμοτήτων, στον βαθμό που οι εθνικοί δικαστές έχουν την ίδια ανεξαρτησία. Μπορεί η αναγκαία για τη λειτουργία ενός κράτους δικαίου σύμβαση της «εμπιστοσύνης προς τη Δικαιοσύνη» να βρίσκει αναλογία σε διεθνές επίπεδο. Οπως όμως συμβαίνει και στην εθνική Δικαιοσύνη, η συγκεκριμένη «εντολή», που συνοδεύει τη δημιουργία ad hoc ειδικών δικαστηρίων, σε συνδυασμό με τη δυσφορία, που προκαλεί σε ισχυρούς πόλους εξουσίας το σχετικά ανεξέλεγκτο της τακτικής δικαιοσύνης, υπονομεύει την «έξωθεν καλή μαρτυρία».