ΗΠΑ: Κυριαρχούν ντοπάροντας την ανθρωπότητα

Αν εξαιρέσει κανείς την είσοδο της ελληνικής ομάδας στο Ολυμπιακό Στάδιο, κατά την τελετή έναρξης, τα περισσότερα χειροκροτήματα συγκέντρωσαν δύο μικρές χώρες και ασήμαντες από αθλητικής απόψεως δυνάμεις: το Ιράκ και το Αφγανιστάν. Ο λόγος είναι απλός. Είναι οι μοναδικές χώρες που χειροκροτήθηκαν απ' όλους ανεξαιρέτως, με ιδιαίτερη θέρμη, επειδή οι πάντες επένδυσαν με το χειροκρότημα αυτό κάποιον συμβολισμό. Αυτοί που χειροκροτούσαν τα θύματα της αμερικανο-βρετανικής πολιτικής και έτσι συμβόλιζαν την αντίθεσή τους, διαγωνίζονταν στην ένταση του χειροκροτήματος με τον πρόεδρο και προεδρικό πατέρα Μπους, τον Βρετανό πρωθυπουργό Τόνι Μπλερ και όλους εκείνους που επευφημούσαν τους απελεύθερους, ως σύμβολα της δικής τους επιτυχημένης πολιτικής. Η μικρή πλειοψηφία που χειροκροτούσε χάριν της πρώτης γυναικείας συμμετοχής από το Αφγανιστάν, τιμώντας αθλητές που σίγουρα προετοιμάστηκαν -όσο προετοιμάστηκαν- κάτω από δύσκολες συνθήκες ή απλώς επειδή ήταν Αφγανοί ή Ιρακινοί μετανάστες που ζουν στην Ελλάδα και εξασφάλισαν κάποια από τα φτηνά εισιτήρια, δεν αλλάζει τη γενική εικόνα: Μια εικόνα πολωμένης επικέντρωσης στην πολιτική, που εκπορεύεται από την Ουάσιγκτον και στις ευρύτερες γεωπολιτικές ισορροπίες σε παγκόσμιο επίπεδο, με άξονα τον ρόλο και τις πρωτοβουλίες της «μοναδικής υπερδύναμης», όπου η σχετική αξία καθενός είναι αντανάκλαση, θετική ή αρνητική, της προσοχής που του δίνει η Ουάσιγκτον.Λόγω της έντασης με την οποία προβάλλει και προβάλλεται τα τελευταία χρόνια ο κεντρικός αυτός άξονας αλλά και, φυσικά, λόγω της πρακτικής του σημασίας, δεν μπορεί να αγνοηθεί. Αντιθέτως μάλιστα, οφείλει να είναι στο επίκεντρο της διαχειριστικής ενασχόλησης με τα διεθνή πράγματα. Ο κίνδυνος ξεκινά από το σημείο που ένα τέτοιο θέμα διαχείρισης , όσο σημαντικό και πρακτικά κρίσιμο και αν είναι, επεκτείνεται ώστε να καλύψει και να κρύψει την ανάγκη ευρύτερου προβληματισμού που να ξεπερνά το σύμπτωμα και να οδηγεί στην αναγνώριση ενός συστήματος επιδράσεων που διαμορφώνουν το ευρύτερο περιβάλλον, την ανθρώπινη κοινωνία με την ευρύτερη έννοια. Τηρουμένων των αναλογιών, κάτι σαν και αυτό που συμβαίνει τώρα με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Η ενασχόληση με τα μετάλλια, τις τελετές έναρξης, τα ντοπαρίσματα, τις εθνικές περηφάνειες ή τις εθνικές ντροπές της μίας ή της άλλης χώρας, αφήνει ελάχιστες χαραμάδες παραγωγικού προβληματισμού και σκέψης, που ξεκινά από την αναζήτηση τρόπων ριζικής αλλαγής τους και φθάνει μέχρι και την αμφισβήτηση της ίδιας της ανάγκης ύπαρξής τους.Μια τέτοια ριζοσπαστική και αφηρημένη στην εκκίνησή της σκέψη, αντιμετωπίζοντας την παγκοσμιοποίηση, θα ξεκινούσε από την αναγνώριση της τεχνολογικής εξέλιξης που την κατέστησε αναπόφευκτη, πριν παραδώσει τους προβληματισμούς της στην εφαρμοσμένη ανάλυση. Διότι, όποιες και αν ήταν οι πολιτικές προθέσεις και οι ιδεολογικές προσεγγίσεις, παγκοσμιοποίηση (άρα και αντι-παγκοσμιοποίηση) δεν θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς τις τεχνολογικές εξελίξεις διαχείρισης και διακίνησης πληροφορίας, που την κατέστησαν εφικτή, όπως δεν θα υπήρχαν εργαλεία ανάλυσης και διαχείρισης της βιομηχανικής κοινωνίας, όπως ο μαρξισμός, αν δεν είχε προηγηθεί η ανακάλυψη της ατμομηχανής που κατέστησε εφικτή την ύπαρξη βιομηχανικής κοινωνίας.Από τα δυσδιάκριτα όρια ανάμεσα στον «Homo Erectus», τον πρώτο άνθρωπο που στάθηκε όρθιος στα πίσω πόδια του και τον «Homo Faber», τον «άνθρωπο τεχνίτη», η τεχνολογία διαμόρφωσε, όχι μόνο την ανθρώπινη κοινωνία αλλά και την ίδια την ανθρώπινη γενετική εξέλιξη, με τον ίδιο τρόπο που η μακροχρόνια διατροφή με ολοένα πιο επεξεργασμένες τροφές οδήγησε πλέον στη σημερινή, πρώτη γενιά παιδιών που δεν έχουν καθόλου φρονιμίτες, ούτε καν τους καχεκτικούς και προβληματικούς που ταλαιπώρησαν την προηγούμενη. Αυτό ίσως να μην έχει από μόνο του ιδιαίτερη σημασία για την εξέλιξη του ανθρώπου (εκτός ίσως από την εξέλιξη των οδοντιάτρων). Προς διερεύνηση όμως είναι, για παράδειγμα, το αν έχει κάποια σημασία ότι, σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, τα σημερινά νεαρά αγόρια των αναπτυγμένων οικονομικά χωρών έχουν για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας αναπτύξει τον αντίχειρα ως το ισχυρότερο και πλέον επιδέξιο δάχτυλο, λόγω της ενασχόλησής τους με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, κάτι που σταδιακά θα αρχίσει να κληροδοτείται γενετικά.Αν και η εποχή μας δείχνει να σιχαίνεται ό,τι δεν είναι άμεσα παραγωγικό με την καταναλωτική έννοια, μια πιο αφηρημένη προσέγγιση είναι κάθε άλλο παρά αντιπαραγωγική. Καλός και διαχειριστικά αναγκαίος ο προβληματισμός για την προσαρμογή των ασφαλιστικών συστημάτων και της κοινωνικής πρόνοιας στις αναπτυγμένες χώρες, λόγω της παρατηρούμενης γήρανσης του πληθυσμού (συνέπεια και αυτή της τεχνολογικής εξέλιξης) ή η αναζήτηση τρόπων ανάσχεσης και υποκατάστασης του περιορισμού των γεννήσεων. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν είναι παραγωγικός ο προβληματισμός για το κατά πόσον η γήρανση αυτή έχει ως αποτέλεσμα τη σταδιακή καταπολέμηση και εξαφάνιση από το προσκήνιο της εφηβικής φιλοσοφικής και υπαρξιακής αναζήτησης και, κατά συνέπεια, την επικέντρωση των κοινωνιών μας στη συντηρητική διαχείριση ενός ρεαλισμού της ωριμότητας. Και όταν ο φόβος της εφηβικής οργής οδηγεί κοινωνίες όπως η βρετανική (αυτή που ήδη κατέχει το ρεκόρ στις κάμερες ασφαλείας) σε επιβολή ακόμα και απαγόρευσης κυκλοφορίας εφήβων ή στο φακέλωμα και την προληπτική παρακολούθησή τους, ώστε να μην ταρακουνήσουν υπερβολικά το σκάφος, ο προβληματισμός πέρα από την απλή διαχείριση είναι ήδη καθυστερημένος.Οπως επισημαίνει ο Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι στο τελευταίο του βιβλίο: «The Choice: Global Domination or Global Leadership», «οι ΗΠΑ αναγνωρίζονται από πολλούς ξένους σχολιαστές -μερικές φορές με έντονη δυσφορία- όχι μόνον ως ο παγκόσμιος ηγεμών αλλα και ως το μοναδικό (και συχνά ανησυχητικό) κοινωνικό εργαστήριο της ανθρωπότητας» ή ακόμα περισσότερο το εργαστήριο που ενισχύει με αναβολικά την ανάπτυξη της κοινωνίας.Στη χώρα που δεν χαρακτηρίζεται αποκλειστικά από την απλοϊκότητα των νεοσυντηρητικών γκουρού τύπου Ρίτσαρντ Περλ (το τελευταίο πόνημα του οποίου, «An End to War, How to Win the War on Terror» σε συνεργασία με τον Ντέιβιντ Φραμ, προκαλεί αισθήματα παρόμοια με «Το Πιστεύω» του Γ. Παπαδόπουλου, όντας λίγο απλοϊκότερο του «Mein Kampf») η εφαρμοσμένη σκέψη δεν περιορίζεται εδώ και καιρό στην ανάλυση της εξελικτικής πορείας της ανθρώπινης κοινωνίας και στην προσπάθεια προσαρμογής της αμερικανικής πολιτικής. Πηγαίνει πολύ μακρύτερα, φροντίζοντας για την άμεση παρέμβαση στην εξελικτική πορεία αυτή, προτιμώντας να διαμορφώνει σύμφωνα με τα αμερικανικά συμφέροντα την ίδια την ανθρώπινη κοινωνία. Η κατά προτεραιότητα επένδυση στην έρευνα και την ανάπτυξη τεχνολογίας προσφέρει στις ΗΠΑ τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν τη διάχυση της τεχνολογίας αυτής, ώστε να επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό κατά το δοκούν την εξέλιξη της ανθρωπότητας, όπως έγινε με τη διάχυση της πληροφορικής και της τηλεματικής και όπως ήδη γίνεται με τη γενετική, αφού ο τέως πρόεδρος Μπιλ Κλίντον «δώρησε» στην ανθρωπότητα τα αποτελέσματα της έρευνας στο ανθρώπινο γονιδίωμα. Μπορεί ο Ρίτσαρντ Περλ να ασπάζεται αυτό που είπαν προηγουμένως άλλοι, πολύ πιο σοβαροί απ' αυτόν, το ότι «η βία είναι η μαμμή της Ιστορίας». Ομως η μαμμή χρειάζεται κάτι για να ξεγεννήσει και αυτό ξεκινά από ένα ωάριο και ένα σπερματοζωάριο. Επί του παρόντος, οι ΗΠΑ έχουν αφεθεί να παράγουν μόνες τους τη σκέψη που αποτελεί το σπερματοζωάριο.