Οι ΗΠΑ, η δημοκρατία και η μεταφυσική τους

Σε μία από τις πόλεις-έδρες στρατιωτικών σχηματισμών στις ΗΠΑ, η σύζυγος ενός Αμερικανού λοχία που υπηρετεί στο Ιράκ είναι έξαλλη με τους Ιρακινούς, θεωρώντας τους υπεύθυνους για την καθυστέρηση της επιστροφής του συζύγου της. «Τι είδους άνθρωποι είναι αυτοί, είναι δυνατόν να υπάρχουν κάποιοι που δεν θέλουν να ζήσουν σαν Αμερικανοί;», αναρωτιέται, καταλήγοντας ότι κακώς η αμερικανική κυβέρνηση έστειλε τον άνδρα της να βοηθήσει «τέτοιους ανθρώπους».Σε μια κοινωνία όπως η αμερικανική, που από τα πρώτα στάδια της ανάπτυξής της έπρεπε να δημιουργήσει μια νέα ενιαία ταυτότητα, υπερβαίνοντας εθνικές και θρησκευτικές ιδιαιτερότητες, ήταν απαραίτητη μια νέα μεταφυσική πίστη που θα υπερείχε των διαφορών και θα συνέβαλε στην ενιαία εθνική συνείδηση. Το ρόλο αυτό κλήθηκε να παίξει η πίστη στην πατρίδα και στις αξίες της, μια πίστη που σταδιακά ολίσθησε σε μεταφυσική, αποκτώντας τα χαρακτηριστικά θρησκείας. Μιας θρησκείας της οποίας τα έντονα ιεραποστολικά χαρακτηριστικά αποκτούν κατά το τελευταίο διάστημα επιθετική μορφή.Αν μία από τις βασικές λειτουργίες τής οποιασδήποτε θρησκείας, ακόμα και εκείνων που ως ιδεολογίες απορρίπτουν τη μεταφυσική πριν ολισθήσουν σ' αυτή, είναι η κοινωνική οργάνωση και ο έλεγχος της κοινωνίας από μια ηγεσία / ιερατείο, αυτό έχει συζητηθεί στο πλαίσιο του αφορισμού «η θρησκεία είναι το όπιο των λαών». Είναι μια λειτουργία κοινωνικού ελέγχου που δεν περιορίζεται στις εμφανείς θρησκείες, αλλά και σε όλες τις μορφές συλλογικής πεποίθησης / πίστης περί καλού-κακού, σωστού-λάθους.Από τις αρχές του περασμένου αιώνα μέχρι σήμερα και ιδίως μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η μεταφυσική πίστη στη «δημοκρατία» των ΗΠΑ και στον «αρχιερέα» πρόεδρο ως εκφραστή του ιερατείου ενισχύεται συνεχώς, με τη μανιχαϊστική διαίρεση ανάμεσα σε καλούς και κακούς να αφορά αρχικά τους «κομμουνιστές» και εσχάτως τους «τρομοκράτες».Αν όμως καθ' όλο το διάστημα αυτό, η ηγεσία - ιερατείο διατήρησε (λίγο-πολύ) την απαραίτητη επαφή με την πραγματικότητα και την απόσταση από τα κηρυσσόμενα δόγματα, η σημερινή ηγεσία των ΗΠΑ, κυριαρχούμενη από τους «νεοσυντηρητικούς», δείχνει να πιστεύει μεγάλο μέρος από όσα κηρύττει. Βοηθάει βέβαια το ότι, κατά αριστοτεχνικό τρόπο, η θρησκεία της «αμερικανικής δημοκρατίας» έχει καταφέρει να συνδυάσει τις ηθικές αξίες με τα συμφέροντα, τα οράματα με τον κυνισμό.Κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να είναι, κατ'αρχήν, συμπαθές, έστω και αν υπήρχε έντονη διαφωνία με τις πεποιθήσεις τους. Ομως είναι εξαιρετικά επικίνδυνο, διότι οδηγεί σε πολιτικές στηριγμένες όχι στην ανάγνωση της πραγματικότητας, όσο στην πίστη, που, ως συνήθως, λίγο απέχει από τους ευσεβείς πόθους.Οι ιεραπόστολοι της αμερικανικής «δημοκρατίας» πραγματικά δυσκολεύονται να κατανοήσουν πώς είναι δυνατόν κάποιοι να μην προσμένουν το θείο δώρο που τους φέρνουν, να αρνούνται την υπαρκτή «δημοκρατία» που ευαγγελίζονται. Οταν οι σχεδιασμοί τους βασίζονται στην πίστη τους, είναι φυσικό να καταρρέουν συναντώντας την πραγματικότητα, όπως στο κατεχόμενο Ιράκ.Ηομάδα Τσένι, Περλ, Γούλφοβιτς και Ράμσφελντ έχει κατηγορηθεί για «ιδεολογική τύφλωση». Μια τύφλωση που φέρει μεν το σπέρμα της δικής τους αποτυχίας (εξασφαλισμένη, αν δεν είχε μεσολαβήσει το «δώρο» του Οσάμα μπιν Λάντεν), συνεπάγεται όμως τον κίνδυνο καταστροφικής (και για τους άλλους) κατάρρευσης.Τις ίδιες υποψίες «ιδεολογικής τύφλωσης» προκαλεί και η συμπεριφορά του Βρετανού πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ, ο οποίος προσπαθεί με κάθε τρόπο να πείσει -και σε ένα βαθμό το έχει πετύχει- ότι πιστεύει ακράδαντα πως ό,τι κάνει είναι το σωστό, ηθικά και πολιτικά.Λίγο μετά την επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ, Αμερικανός αναλυτής προειδοποιούσε: Είδαμε τι μπορεί να κάνουν οι ζηλωτές του μαχητικού Ισλάμ. Εύχομαι να μη χρειαστεί να δούμε τι μπορούν να κάνουν οι ζηλωτές της μαχητικής δημοκρατίας.