G8: Ασχοληθείτε μαζί μας ακόμα και βρίζοντας

Οι καλές εποχές του Σιάτλ και της Γένοβας πέρασαν ανεπιστρεπτί. Οι συμμετέχοντες στις συναντήσεις κορυφής της ομάδας των περισσότερο αναπτυγμένων βιομηχανικά κρατών (G8) πρέπει να έφυγαν από την τελευταία, στην Ιαπωνία, με τα απομεινάρια κάποιας πικρής γεύσης στο στόμα, που σίγουρα δεν οφειλόταν στην εξαιρετικά φροντισμένη ιαπωνική κουζίνα που γεύτηκαν.

Η γεύση αυτή πρέπει να ήταν γνώριμη σε έναν απ' αυτούς, τον Τζορτζ Μπους, αν υποτεθεί ότι έχει αντιληφθεί τι συνέβη κατά την τελευταία, αποχαιρετιστήρια, περιοδεία του στην Ευρώπη. Κανείς δεν του έδωσε ιδιαίτερη σημασία, ούτε καν οι διαδηλωτές. Στη Γερμανία, μάλιστα, του το είπαν κατάμουτρα, δηλώνοντας ότι τον θεωρούν «τελειωμένο», που δεν αξίζει τον κόπο να ασχοληθούν μαζί του.

Οι ηγέτες της G7, αργότερα G7+1 και τελικά G8, είχαν αποκοιμηθεί πολύ πέραν της ώρας που θα έπρεπε να είχαν αντιληφθεί ότι η ομάδα τους και οι συμβολικές συνάξεις της οδεύουν προς τον αναχρονισμό με ρυθμό ταχύτερο απ' ό,τι το σύνολο σχεδόν των τυπικών θεσμών και άτυπων συμφωνιών, ομάδων και «διευθυντηρίων» που διαμορφώθηκαν φωτογραφίζοντας το παγκόσμιο τοπίο που δημιούργησε η λήξη του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, έστω και ρετουσαρισμένων από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Η ανάμνηση μιας ασπρόμαυρης στατικής φωτογραφίας διατηρήθηκε στην εποχή του έγχρωμου κινηματογράφου, ακόμα και του σημερινού τρισδιάστατου ΙΜΑΧ, με τη βοήθεια και εκείνων που συνέχισαν να της δίνουν σημασία, έστω και για να προσπαθήσουν να τη σκίσουν, να τη φτύσουν ή να την κάψουν συγκρουόμενοι με τους Αμερικανούς αστυνομικούς στο Σιάτλ, τρώγοντας ξύλο και σφαίρες από τους μπερλουσκονικούς αστυνομικούς στη Γένοβα.

Η παραπλανητική εικόνα και για τις δύο πλευρές διασώθηκε προσωρινά, όταν αποφάσισαν να συνεδριάζουν πλέον «στα όρη στ' άγρια βουνά» για τον φόβο των Ιουδαίων-διαδηλωτών. Μπόρεσαν να διατηρήσουν για λίγο ακόμα τον μύθο, αποδίδοντας την όλο και μεγαλύτερη ηρεμία των ετήσιων συναντήσεών τους στο άχαρο των διαδηλώσεων μερικές δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιόμετρα από τον στόχο τους και στην αποτελεσματικότητα των μέτρων ασφαλείας και όχι στην αυξανόμενη συνειδητοποίηση της ασημαντότητάς τους, έστω και ως συμβολικών στόχων.

Στη συνάντηση της Ιαπωνίας, πριν από μία εβδομάδα, ακόμα και ο πάντα «σπινταρισμένος» Νικολά Σαρκοζί εμφανίστηκε αναχρονιστικός, αν και λιγότερο από τους υπόλοιπους. Διέγνωσε τη διαφορά φάσης ανάμεσα στην Ομάδα των 8 και την παγκόσμια πραγματικότητα και ζήτησε τη διεύρυνση της G8, ώστε να μη συζητά για την παγκόσμια οικονομία χωρίς τις μεγαλύτερες ανερχόμενες οικονομίες (Κίνα, Ινδία, Βραζιλία, Νότια Αφρική), για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες χωρίς τη χώρα με τα μεγαλύτερα συναλλαγματικά αποθέματα του κόσμου (Κίνα) ή για την ενέργεια και το πετρέλαιο χωρίς τις μεγαλύτερες (πλην Ρωσίας) πετρελαιοπαραγωγούς χώρες, για το περιβάλλον χωρίς τις χώρες με την πλέον καλπάζουσα αύξηση ρύπων και για την ανακούφιση των χειμαζόμενων πληθυσμών χωρίς την εκπροσώπησή τους.

Ομως και αυτή η διαπίστωση αναφέρεται στο παρελθόν, έστω και στο πιο πρόσφατο, και σίγουρα όχι στο μέλλον. Προϋποθέτει ότι μεμονωμένες ισχυρές, σε ορισμένους τομείς ή συνολικά, κρατικές οντότητες διατηρούν τη δυνατότητα να σχεδιάσουν, να προγραμματίσουν και να ελέγξουν, όπως στο παρελθόν, τις διεθνείς παλιρροϊκές κινήσεις, έστω και σε συνεννόηση μεταξύ τους. Ομως όλα δείχνουν ότι η δυνατότητα αυτή διαχέεται όλο και πιο πολύ σε περισσότερους παίκτες, όλο και συχνότερα μη κρατικούς και σε κατά περίπτωση συνεχώς μεταβαλλόμενες συνεργατικές σχέσεις μεταξύ τους. Εν δυνάμει απαντήσεις με τη μείωση του αριθμού των ανεξάρτητων παικτών και την υπαγωγή τους σε ισχυρές δομές με κρίσιμο ειδικό βάρος, όπως η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι εν τη γενέσει τους προσπάθειες μίμησής της σε διάφορες περιοχές του κόσμου, παραμένουν ημιτελείς. Μένοντας εγκλωβισμένες σ' αυτή την ενδιάμεση φάση συνεισφέρουν, αντί να περιορίζουν, στη διεθνή ασάφεια και αφασία, φτάνοντας ώς το σημείο να περιορίζουν παράγοντες, όπως η εθνική κυριαρχία κρατικών παικτών, χωρίς να καταλήγουν στη διαμόρφωση ευρύτερων και ισχυρότερων κυριαρχικών δομών.

Ημιάτυπες ομάδες, όπως η G8, μπορούν να έχουν μεγαλύτερη ευελιξία, ακριβώς λόγω της χαλαρής δομής τους, κάτι που τους δίνει θεωρητικά τη δυνατότητα να προσαρμοστούν γρηγορότερα στον πραγματικό κόσμο απ' ό,τι άλλες, πιο δομημένες και με μεγαλύτερο ουσιαστικό αντίκρισμα. Ακόμα και σε περίπτωση που η ακαμψία των συστατικών τους τις διατηρήσει σε αφασία, η ολίσθησή τους προς την ουσιαστική εκτός θέματος ανυπαρξία θα είναι ένας ανεπαίσθητος αναστεναγμός. Ο γδούπος της κατάρρευσης θα είναι πιο ηχηρός στην περίπτωση άλλων φωτογραφικών ακινητοποιήσεων της ιστορικής εξέλιξης που παίρνουν σειρά, όπως το «τούκα προ» της συνθήκης για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων του 1968. Και όλα δείχνουν ότι η συνθήκη αυτή έχει εκμετρήσει το ζην και είναι η πρώτη που θα γκρεμοτσακιστεί.

Ασχετα με το αν πρόκειται για την πτώση όσων ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος κατέστησε κυρίαρχους στις δεκαετίες που ακολούθησαν ή για την «άνοδο των υπολοίπων», όπως υποστηρίζει ο διευθυντής του «Νιούσγουικ», Φαρίντ Ζακαρία, στο τελευταίο βιβλίο του, το μεταπολεμικό περιβάλλον αποτελεί ήδη παρελθόν, όσο και αν η συνειδητοποίηση ακολουθεί με χρονική διαφορά τις εξελίξεις. Και σε πολλές περιπτώσεις οι άμεσα ενδιαφερόμενοι είναι οι τελευταίοι που το συνειδητοποιούν, με τη διαίσθηση των πολιτών να βρίσκεται πλησιέστερα στην πραγματικότητα, έστω και αν υπερβάλλει στην εκτίμηση ότι είναι «τελειωμένοι».