Παρασκευή 7 Οκτωβρίου 2011

Η δημοκρατία των εργαλείων

ΤΙΠΟΤΑ δεν δημιουργείται το κενό. Και με την έννοια αυτή, μια δόση ντετερμινισμού συγχωρείται στην αναζήτηση της εξελικτικής πορείας της ανθρωπότητας, χωρίς να αμφισβητείται ο ρόλος των προσωπικοτήτων που τη σημάδεψαν.

ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΒΑΝΑΥΣΗ αθλιότητα μιας φεουδαρχικής κοινωνίας γαιοκτημόνων σε πλήρη ιμπεριαλιστική ανάπτυξη, αλλά αποδυναμωμένη ιστορικά από μια «Magna Carta» και μια σειρά αιματηρών κοινωνικών και εθνικιστικών γενεσιουργών κινημάτων, οι καλβινιστικές αξίες της σκωτσέζικης κοινωνίας συνεργάστηκαν με την οικονομική λαιμαργία της Αγγλίας για να παντρέψουν το σίδερο, το νερό και τη φωτιά στις μηχανές που γέννησαν τη βιομηχανική επανάσταση στα βρετανικά νησιά. Χωρίς τη νέα βιομηχανική αθλιότητα δεν θα υπήρχαν τα κείμενα του Μαρξ. Χωρίς τη μετακίνησή της προς τα ανατολικά και τη συνάντησή της με τα καταρρέοντα απομεινάρια της φεουδαρχίας στη Ρωσία, δεν θα προέκυπτε η μεταμόρφωση του Λένιν όταν ανέβαινε στο όποιο βήμα.

ΧΩΡΙΣ ΟΛΑ ΑΥΤΑ, χωρίς τις ιδεολογικές και πολεμικές συγκρούσεις που σημάδεψαν την ιστορία της Ευρώπης, οι έρευνες Βρετανών, Γάλλων, Γερμανών, Ιταλών, Πολωνών, Τσέχων, Ρώσων και Ούγγρων επιστημόνων θα είχαν, ίσως, μείνει στον τόπο τους και δεν θα είχαν αναζητήσει ασφαλές θερμοκήπιο στον αναπτυσσόμενο Νέο Κόσμο πέραν του Ατλαντικού. Ισως τότε δεν θα είχαν ξεπηδήσει εκεί ευφυείς και συχνά αδίστακτες προσωπικότητες σαν τον Τόμας Αλβα Εντισον που θα συνδύαζαν ή θα καπηλεύονταν το προϊόν της έρευνας άλλων για να το μετατρέψουν σε μαζικό προϊόν που θα μεταμόρφωνε πλήρως το ανθρωπογενές περιβάλλον.

ΑΝ ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΠΡΟΗΓΗΘΕΙ το αναρχικό πνεύμα των πιονιέρων στον αποικισμό της αμερικανικής Δύσης, δεν θα είχαν δημιουργηθεί γύρω από τον Κόλπο του Σαν Φρανσίσκο πανεπιστήμια όπως το Στάνφορντ, το Μπέρκλεϊ και το Caltech, που θα αμφισβητούσαν παιχνιδιάρικα την ιεραρχικά δομημένη παλιά σεβάσμια δυσκοιλιότητα των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων και των αντιγράφων τους στη βορειοανατολική ακτή των ΗΠΑ. Και αν μια οικογένεια συριακής καταγωγής δεν είχε εγκατασταθεί στο Μάουντεϊν Βίου της Καλιφόρνιας, λίγα χιλιόμετρα νότια από το Πάλο Αλτο με το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ και το ερευνητικό κέντρο του Μένλο Παρκ, ίσως η τεχνολογική επανάσταση που άλλαξε για άλλη μία φορά τον κόσμο, εκδημοκρατίζοντας την υπολογιστική ισχύ, να είχε γίνει κάπως διαφορετικά και κάπου αλλού.

ΔΙΟΤΙ Ο ΣΤΙΒ ΤΖΟΜΠΣ και ο Στιβ Βόσνιακ είχαν πολλά πλεονεκτήματα με το μέρος τους, πέρα από ένα μεγάλο γκαράζ για να δουλέψουν, εκεί, στις αρχές της δεκαετίας του '70. Κατ' αρχήν ήταν πιτσιρικάδες με δύο βασικά πλεονεκτήματα: νεανικό ενθουσιασμό και άγνοια κινδύνου, που τους προστάτευε από τον τρόμο της αποτυχίας. Αν και, καθώς βρίσκονταν στο κέντρο της μετέπειτα γνωστής ως «Σίλικον Βάλεϊ», δέχονταν όλες τις επιρροές της ηλεκτρονικής κοσμογονίας, είχαν ξεγλιστρήσει εγκαίρως από τα καλαπόδια και τους νάρθηκες ενός τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος που θα μπορούσε να είχε οριοθετήσει με αγκαθωτό συρματόπλεγμα τη σκέψη τους σχετικά με το τι είναι και τι δεν είναι εφικτό.

ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ που κατασκεύασαν και πούλησαν τους πρώτους πενήντα χειροποίητους προσωπικούς υπολογιστές, αφήνοντας πίσω ως «παιχνιδάκια» τις πρωτόλειες προσπάθειες που υπήρχαν μέχρι τότε, η υπολογιστική ισχύς -και τελικά η ισχύς της χειραφέτησης που τη συνόδευε- έπαψε να αποτελεί αποκλειστικό προνόμιο των κρατών και των μεγάλων επιχειρήσεων. Η εμφάνιση του GUI, του γραφικού περιβάλλοντος διεπαφής ανθρώπου - ηλεκτρονικού υπολογιστή που αναπτύχθηκε στην πορεία διέχυσε και δημοκρατικοποίησε ακόμη περισσότερο τον νέο συντελεστή παραγωγής και ισχύος, επιτρέποντας στον καθένα -και όχι μόνο σε ένα μυημένο ιερατείο- να χρησιμοποιεί αυτό το εργαλείο.

ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ ΙΣΩΣ να συμβεί αλλού, σε άλλο χρόνο, κάτω από διαφορετικές συνθήκες. Εγινε όμως στο Μάουντεϊν Βίου της Καλιφόρνιας από τον Στιβ Τζομπς και τον Στιβ Βόσνιακ. Και ο Στιβ Τζομπς πέθανε χθες.