ΤΟ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ ΤΟΥ 1999, λίγο μετά την ένταξη της Αυστρίας, ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ενωση ξεσηκώθηκε όταν στην κυβέρνηση της Βιέννης μπήκε -για πρώτη φορά σε χώρα-μέλος της Ε.Ε.- η άκρα Δεξιά, με όλα τα συστατικά της: τον λαϊκιστικό εθνικισμό, τη λαϊκιστική σοσιαλίζουσα ρητορική της, τη λαϊκιστική ξενοφοβία της και τον... σκέτο λαϊκισμό της.
ΣΧΕΔΟΝ ΕΠΤΑ ΧΡΟΝΙΑ αργότερα, λίγο μετά την επόμενη (και πολύ μεγαλύτερη) διεύρυνση της Ε.Ε., όταν συνέβη κάτι παρόμοιο σε μια από τις νέες χώρες-μέλη, οι αντιδράσεις ήταν εξαιρετικά περιορισμένες, παρά το ότι, λόγω μεγέθους και πληθυσμού, ίσως και γεωγραφικής θέσης, η σημασία αυτής της χώρας είναι πολύ μεγαλύτερη και η έξαρση του αντιευρωπαϊκού εθνικισμού πολύ σημαντικότερη για τη συλλογική ευρωπαϊκή πορεία.Η ΕΥΡΩΠΗ ΦΑΝΗΚΕ να αφυπνίστηκε με τα όσα συμβαίνουν τους τελευταίους μήνες στην Πολωνία, μία από τις μεγαλύτερες χώρες της Ευρώπης και την μεγαλύτερη της, κατά Ντόναλντ Ράμσφελντ, «νέας Ευρώπης», όταν Πολωνός ευρωβουλευτής έπλεξε την περασμένη εβδομάδα από το βήμα του Ευρωκοινοβουλίου το εγκώμιο μερικών από τους αποκρουστικότερους δικτάτορες της ευρωπαϊκής Ιστορίας, όπως ο Φράνκο και ο Σαλαζάρ.ΟΜΩΣ Η ΑΝΗΣΥΧΗΤΙΚΗ πορεία της Πολωνίας είχε αρχίσει να είναι ορατή διά γυμνού οφθαλμού από το τέλος του 2005, όταν στην προεδρία εξελέγη ο εξαιρετικά συντηρητικός Λεχ Κατσίνσκι και, σχεδόν ταυτοχρόνως, στην κυβέρνηση ήρθε το κόμμα του δίδυμου αδελφού του, Γιαρόσουαφ Κατσίνσκι, «Νόμος και Τάξη». Τον περασμένο Μάιο η κυβέρνηση απέκτησε την απόλυτη πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο με την ένταξη στον κυβερνητικό συνασπισμό δύο από τα πλέον συντηρητικά και αντι-ευρωπαϊκά κόμματα, το κόμμα της «Αυτοάμυνας» (Σαμοομπρόνα) του Αντζεϊ Λέπερ και η «Ενωση Πολωνικών Οικογενειών».Η ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ θρησκόληπτη κοινωνική πολιτική τους (κύριος στόχος οι ομοφυλόφιλοι) αλλά και οι ρατσιστικές υποψίες που συνοδεύουν ορισμένα απ' αυτά έχουν ήδη προκαλέσει καταδίκες της Πολωνίας για ξενοφοβία και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από ευρωπαϊκά πολιτικά όργανα. Κάτι τέτοιο, βέβαια, δεν βλάπτει ιδιαιτέρως τις κυβερνητικές πολιτικές δυνάμεις της Πολωνίας. Οπως παρατηρεί η δημοσιογράφος της «Γκαζέτα Βιμπόρτσα», Ντομινίκα Πστσοουκόφσκα, «η εξουσία παίζει» με τη δυσπιστία και τους φόβους της πολωνικής κοινής γνώμης απέναντι στην Ευρώπη. «Θέλει να δείξει στον κόσμο πόσο ισχυροί είμαστε αντιτιθέμενοι στις Βρυξέλλες», συμπληρώνει.ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ των μετα-ενταξιακών φοβικών αντιδράσεων της Πολωνίας είναι πολύ πιο σύνθετο από το αντίστοιχο αυστριακό ή το ελληνικό, όταν η Ελλάδα έκανε το ντεμπούτο της στην τότε ΕΟΚ επιλέγοντας το σύνθημα «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ, το ίδιο συνδικάτο» και τις πολιτικές δυνάμεις που το εξέφραζαν.ΕΝΑ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ ΣΥΝΘΗΜΑ θα είχε την ακριβώς αντίθετη ανάγνωση στη Πολωνία, όπου το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζεται ως η σχεδόν απόλυτη εξασφάλιση απέναντι σε έναν προαιώνιο - ιστορικό εχθρό και θεωρούμενο ως αεί βάρβαρο καραδοκούντα και αρπακτικό γείτονα, τη Ρωσία. Ετσι, με την ασφάλεια θρησκευτικά προσδεδεμένη στο ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, η Ε.Ε. αντιμετωπίζεται σχεδόν αποκλειστικά ως ένα πεδίο οικονομικών διεκδικήσεων ή, στην καλύτερη περίπτωση, ως μια εκτεταμένη αγορά.ΤΗΝ ΠΟΛΩΝΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ συνθέτουν πολλά άλλα στοιχεία που είναι δύσκολο να αναλυθούν ποσοτικά. Κάποια, όπως η ύπαρξη ενός τεράστιου συντηρητικού αγροτικού τομέα που από τη μια τρομοκρατείται με το ενδεχόμενο αντιμετώπισης ανταγωνισμού από μεγάλες επιχειρήσεις και από την άλλη ελπίζει σε όλο και περισσότερα κοινοτικά κονδύλια, έχουν αναλογίες και σε άλλες χώρες. Αναλογίες υπάρχουν και για άλλα, όπως η ιδιαίτερη εθνική περηφάνια των Πολωνών και η υποκειμενική αντίληψη της ιστορικής θέσης της χώρας του Σοπέν, του Κοπέρνικου και του με μικρή διαφορά από αυτό της Πράγας δεύτερου πανεπιστημίου στην Ευρώπη (Κρακοβία, 1364) που δημιουργούν πικρία γι' αυτό που πολλοί Πολωνοί βλέπουν ως έλλειψη σεβασμού της Ε.Ε. απέναντί τους.Η ΑΙΣΘΗΣΗ ΟΤΙ Η ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ «χρωστάει» στη χώρα και στον κάθε πολίτη της συνολικά, λόγω της διακοπής στην κοινή ιστορική πορεία που επέβαλε η σοβιετική επιρροή, είναι διαδεδομένη στις περισσότερες από τις πρώην χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Στην Πολωνία, όμως, αποκτά ιδιαίτερη ένταση και χροιά από την αίσθηση μιας πρόσθετης αδικίας - προδοσίας. Σε αντίθεση με ορισμένες από τις άλλες πρώην σοβιετικής επιρροής χώρες που ή δεν πολέμησαν το ναζισμό ή συντάχθηκαν με τους ναζί, η Πολωνία όχι μόνο πολέμησε ηρωικά το 1939, όταν δέχτηκε τη γερμανική επίθεση, αλλά και συνέχισε να μάχεται στο πλευρό των Βρετανών και σε όλα τα μέτωπα (από τη Μάχη της Αγγλίας ώς τις μάχες για την ανακατάληψη της Ευρώπης). Η εξέγερση και το αντάρτικο της Βαρσοβίας ήταν η μεγαλύτερη (και η πλέον αιματηρή) εξέγερση κατεχόμενου λαού κατά των ναζιστικών δυνάμεων. Παρ' όλα αυτά, η Πολωνία αισθάνεται ότι στη Γιάλτα παραδόθηκε από τους συμμάχους και συμπολεμιστές της στους Σοβιετικούς, δηλαδή στους προαιώνιους εχθρούς, τους Ρώσους. Και αν οι ΗΠΑ έχουν εξιλεωθεί στα μάτια των Πολωνών από τη μετέπειτα σύγκρουσή τους με την ΕΣΣΔ, η ηπιότερη στάση των Ευρωπαίων δεν αρκεί για να ξεπλύνει την προδοσία.ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ των ιστορικών τραυματικών εμπειριών, η Ευρώπη για πολλούς Πολωνούς δεν προσφέρει ασφάλεια, αλλά μπορεί να αποτελέσει ακόμα και απειλή. Οι καλές σχέσεις της Ρωσίας με τη Γερμανία, άλλον έναν γείτονα και προαιώνιο εχθρό, προκαλούν ανησυχία. Και η πρόσφατη απόφαση Ρωσίας και Γερμανίας να δημιουργήσουν μεταξύ τους ενεργειακό διάδρομο με υποθαλάσσιο αγωγό φυσικού αερίου που θα παρακάμπτει την Πολωνία, θυμίζει σε πολλούς Πολωνούς το διάδρομο του Ντάντσιχ (Γκντανσκ) και τις συμφωνίες Μολότοφ - Ρίμπεντροπ.ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΚΛΙΜΑ ΑΥΤΟ, όχημα πολιτικής έκφρασης καθίσταται για άλλη μια φορά ο Καθολικισμός. Σε μια χώρα που αισθανόταν ανέκαθεν ως πρώτο ανάχωμα προστασίας της λατινικής Δύσης από την Ανατολή, ο καθολικισμός διαμορφώθηκε σε κεντρικό συστατικό της πολωνικής ταυτότητας και διαφοροποίησής της από τους άλλους Σλάβους στην Ανατολή. Στα μεταπολεμικά χρόνια ήταν σημαντικό όχημα αντίστασης στην εξ ανατολών εκπορευόμενη μεταφυσική του ιστορικού υλισμού και σήμερα διατηρείται ως άμυνα απέναντι στον προτεσταντικό ορθολογισμό από τη Δύση αλλά και χρησιμοποιείται ιδιοτελώς από φονταμενταλιστές, λαϊκιστές και καιροσκόπους.ΜΕ ΤΟΝ ΙΔΙΟ ΛΑΪΚΙΣΜΟ και ιδιοτέλεια που χρησιμοποιείται η εκτεταμένη διαφθορά, αποτέλεσμα της διάχυσης και λίπανσης με κανόνες ελεύθερης οικονομίας τής εξαιρετικά διεφθαρμένης νομενκλατούρας που διαμόρφωσαν οι δεκαετίες γραφειοκρατικής διακυβέρνησης. Ετσι το σύνθημα για «καθαρά χέρια» που έφερε στην κυβέρνηση το κόμμα «Νόμος και Τάξη» θυμίζει πολύ περισσότερο την αντίστοιχη εκστρατεία του Λαδά, επί δικής μας χούντας.
10/07/2006
Σάββατο 7 Οκτωβρίου 2006
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
